Een jaar Groeipakket in cijfers

Het Groeipakket werd op 1 januari 2019 gelanceerd. Basisidee is het recht van elk kind op ondersteuning. Elk kind in elk gezin krijgt een eigen Groeipakket van de Vlaamse overheid. Zo krijgt elk gezin ondersteuning op maat. Eén jaar later is het Groeipakket een geautomatiseerde en vaste pijler in een geïntegreerd gezinsbeleid. Het jaarverslag 2019 bundelt alle belangrijke cijfers over dat eerste jaar Groeipakket. Het wordt uitgebreid met vier digitale dashboards die tussentijdse monitoring mogelijk maken. Zo heeft iedereen een actueel zicht op het geheel van gezinnen en de uitgekeerde basisbedragen, sociale toeslagen en zorgtoeslagen.

10 juni 2020

In 2019 werd er voor bijna 3,91 miljard euro toegekend vanuit het Groeipakket. Mocht het vroegere stelsel van de kinderbijslag en schooltoeslag verdergezet geweest zijn, had 3,72 miljard nodig geweest. De Vlaamse Regering heeft via het Groeipakket dus 190 miljoen euro extra toegekend.

"Door de automatisering van het Groeipakket krijgt elk kind waar het recht op heeft. Geen enkel kind valt uit de boot. Bij de eerste uitbetaling van het Groeipakket op 8 februari 2019 werden meteen 12.019 kinderen extra bereikt in vergelijking met het aantal uitgekeerde kinderbijslagen eind 2018. De toeslagen op maat versterken de financiële draagkracht van de gezinnen die dit het meest nodig hebben. De cijfers in dit rapport maken dat zichtbaar. Vlaanderen zet met het Groeipakket de keuze voor een geïntegreerd gezinsbeleid verder in de praktijk."
Katrien Verhegge, administrateur-generaal agentschap Opgroeien

“Met het Groeipakket geven we 190 miljoen extra ondersteuning aan gezinnen met kinderen. Dat is vooral te danken aan de automatische rechtentoekenning, waardoor gezinnen zelf geen toeslagen meer moeten aanvragen. Vooral de meest kwetsbare gezinnen krijgen hierdoor een hoger bedrag.”
Wouter Beke, Vlaams minister van Welzijn, Gezin Volksgezondheid en Armoedebestrijding

Groeipakket is altijd een pakket waar elk kind recht op heeft

In het Groeipakket zitten drie vaste bedragen. Ze gelden voor elk kind dat in Vlaanderen gedomicilieerd is. Ze zijn bedoeld als steun voor de ouders bij de opvoeding en om elk kind de kans te bieden zich te ontwikkelen. In 2019 werd in totaal voor 3,17 miljard euro uitgekeerd via de basisbedragen. Dat is 81,3% van het totaalbudget voor het 2019.

70.441 kinderen kregen het eenmalige startbedrag van 1.122 euro bij de geboorte (of adoptie).
80.724 kinderen krijgen het nieuwe, maandelijkse basisbedrag van 163,2 euro. In totaal kregen 1.594.848 kinderen een Groeipakket.
1.565.360 kinderen kregen in augustus nog een extra duwtje in de rug voor de start van het schooljaar met een schoolbonus die varieert van 20,4 tot 61,2 euro, afhankelijk van de leeftijd.

"Het is de bedoeling om de ingeslagen weg van automatisering en digitalisering verder te bewandelen. We verbeteren de performantie van de Groeipakket-toepassing die de uitbetalers gebruiken om elk kind in elk gezin een Groeipakket op maat te geven. Zo geven we mee vorm aan het Vlaams gezinsbeleid."
Leo Van Loo, gedelegeerd bestuurder Agentschap Uitbetaling Groeipakket

Een Groeipakket is ook altijd maatwerk

De sociale toeslagen versterken gezinnen die minder financiële draagkracht hebben. Ze vormen een grote hefboom in de strijd tegen kinderarmoede. In de federale kinderbijslagregeling was dit beperkt tot eenoudergezinnen, gepensioneerden, langdurig zieken en werklozen. Met de invoering van het Groeipakket vormt het gezinsinkomen de basis en niet langer het werkstatuut van de ouder(s). Dat heeft grote impact op gezinnen waar de ouders werken in laagbetaalde jobs. Het Groeipakket biedt deze gezinnen extra ondersteuning. De verruiming van de inkomensgrenzen zorgt ervoor dat de steun terechtkomt waar die nodig is. In totaal werd in 2019 voor 170,75 miljoen euro aan sociale toeslagen uitgekeerd.

De grootte van die sociale toeslag is onder meer afhankelijk van het inkomen en varieert voor de nieuwe basisbedragen tussen de 51 en 81,6 euro per kind, per maand.
Dit bedrag kwam terecht bij de 21% van de gezinnen die een jaarlijks netto-gezinsinkomen hebben dat lager is dan 30.986 euro. Eind 2018 ontving slechts 14% van de gezinnen een toeslag. Het gaat dus om een stijging van 44% op gezinsniveau.
Op niveau van het kind betekent dit dat 178.681 extra kinderen in vergelijking met eind 2018 een sociale toeslag ontvangen. Dat is een verdubbeling van het aantal kinderen dat een sociale toeslag krijgt dankzij het Groeipakket.

Kinderopvang en onderwijs helpen kinderen kansrijk opgroeien. Het Groeipakket draagt daarom bij in de kosten van opvang en onderwijs via de participatietoeslagen. In 2019 werd in totaal voor 187,24 miljoen euro uitgekeerd aan participatietoeslagen. De automatische rechtentoekenning zorgde voor een enorme stijging in het aandeel uitgekeerde schooltoeslagen. Ouders moesten het voorbije schooljaar voor de eerste keer hier niets voor doen.

De kinderopvangtoeslag bestaat uit een tegemoetkoming van 3,23 euro per opvangdag in opvanginitiatieven voor baby’s en peuters waar ouders niet betalen volgens inkomen. In totaal ging dit om een bedrag van 11 miljoen euro.
132.899 3- en 4-jarigen kregen elk 132,6 euro kleutertoeslag.
Vanaf de kleuterklas kunnen kinderen die opgroeien in een gezin met een lager inkomen ook rekenen op een schooltoeslag. Het bedrag is afhankelijk van het inkomen van het gezin en wordt per schooljaar toegekend.
Het aantal toekenningen is toegenomen met 119.363 leerlingen (of +36%). In absolute aantallen is de stijging het grootst bij het secundair onderwijs (+43.839 leerlingen), maar relatief gezien kent het kleuteronderwijs wel de sterkste toename (+50%).
Tussen schooljaar 2018-2019 en 2019-2020 is er (voorlopig) dus voor 77,4 miljoen euro aan schooltoeslag méér toegekend. Dit is een stijging met 84%. De grootste toename doet zich voor bij het secundair onderwijs waar er (voorlopig) 64,7 miljoen euro méér wordt toegekend dan in schooljaar 2018-2019. Dit is quasi een verdubbeling van de toegekende bedragen.

De zorgtoeslag is er als extra ondersteuning voor wezen, halfwezen, pleegkinderen en kinderen met specifieke ondersteuningsbehoeften. In 2019 werd voor een totaal van 197 miljoen euro uitgekeerd aan zorgtoeslagen.

In totaal ontvingen 20.079 kinderen een wezentoeslag.
De pleegzorgtoeslag werd toegekend aan 3.176 gezinnen voor 3.927 kinderen.
40.249 kinderen met een specifieke ondersteuningsbehoefte in 36.556 gezinnen kregen een zorgtoeslag.

Het Groeipakket, monitoring via vier digitale dashboards

Een jaarverslag biedt enkel jaargegevens. Daarom ontwikkelde agentschap Opgroeien vier digitale dashboards over de verschillende aspecten van het Groeipakket. Zo wil Opgroeien voor iedereen zichtbaar maken hoe Vlaanderen, via het Groeipakket, het recht op kansrijk opgroeien realiseert.

De Groeipakket-dashboards visualiseren de cijfers van het Groeipakket in tabellen en figuren en zorgen voor een helder zicht op de aantallen per leeftijd, per toeslag, per kind, per gezin. Ze geven ook de kans om evoluties sneller en op kortere termijn op te volgen.
De dashboards maken zo relevante evoluties en verschillen in een oogopslag zichtbaar.

In een volgende fase worden de data ook geografisch gesplitst tot op gemeenteniveau. Opgroeien wil er zo toe bijdragen dat elke geïnteresseerde op een eenvoudige manier toegang heeft tot de meest recente en meest correcte data.