Het Kind in Vlaanderen: alle cijfers gebundeld

Opgroeien lanceert zijn jaarlijkse rapport ‘Het Kind in Vlaanderen’ dat cijfers over kinderen en hun leefsituatie bundelt.

14 juli 2021

“Opgroeien beschikt zelf over heel veel cijfers over kinderen en jongeren. Daarnaast bundelen we ook relevante cijfers van andere bronnen. We delen deze cijfers en inzichten met iedereen. Ons rapport is een essentiële basis voor beleidsmakers, overheden en partners om het recht op kansrijk opgroeien vandaag en morgen mee te realiseren. Katrien Verhegge, administrateur-generaal van Opgroeien

Opgroeien schetst in het jaarlijks rapport ‘Het kind in Vlaanderen’ een helder beeld over kinderen en jongeren in Vlaanderen.
Het rapport combineert cijfers over een veelheid aan thema’s die Opgroeien zelf registreert met cijfers geregistreerd door andere instanties. Opgroeien deelde de voorbije maand al eigen cijfers over kinderen en hun leefomgeving via www.opgroeien.be

Het geboorte- en vruchtbaarheidscijfer, Kansarmoede, Het Groeipakket , Het gebruik van kinderopvang, Het gewicht van 2-jarigen, Borstvoeding, Pleegzorg
Eind juni verscheen ook het Jaarverslag Jeugdhulp dat eigen cijfers combineert met intersectorale cijfers.

Cijfers van andere bronnen

De context waarin kinderen en jongeren opgroeien, bepaalt mee hun kansen. Opgroeien zet daarom in zijn rapport ‘het Kind in Vlaanderen’ ook graag de schijnwerpers op relevante data van onder meer Statbel, Statistiek Vlaanderen en de Kruispuntdatabank van de Sociale Zekerheid (KSZ).

Evolutie aantal minderjarigen

Het aantal minderjarigen blijft toenemen. In 2020 waren er 7.881 kinderen meer dan in 2019. Recente cijfers tonen dat de stijging zich ook in 2021 doorzet (+4.650).

Er zijn wel tegengestelde evoluties merkbaar in de leeftijdsklassen.
De omvang van de jongste leeftijdscategorieën (0 tot 3 en 3 tot 6) neemt al enkele jaren af, terwijl het aantal 12- tot 18-jarigen al vijf jaar toeneemt. In 2020 was er voor het tiende jaar op rij nog een stijging van het aantal kinderen tussen 6 en 12 jaar. In 2021 is volgens Statbel een eind gekomen aan die onafgebroken toename.

Nationaliteit en herkomst van minderjarigen

In 2020 had meer dan 1 op de 3 minderjarigen in het Vlaams Gewest een niet-Belgische herkomst, 27,6% is zelf wel Belg maar heeft ouders die een andere nationaliteit hebben of hadden, 10,3% van de minderjarigen heeft zelf niet de Belgische nationaliteit.

Het aandeel kinderen dat zelf niet-Belg is neemt beperkt toe met 0,4 procentpunt tegenover 2019. Sinds 2003 is het aandeel kinderen met een andere nationaliteit meer dan verdubbeld (van 4% naar 10,3%).

Cijfers van de Kruispuntdatabank van de Sociale Zekerheid over 2018 tonen dat 60% van de minderjarigen met een andere nationaliteit, een nationaliteit van een ander EU-land had. De grootste groep kinderen met een niet-EU-nationaliteit komt uit Azië (inclusief Turkije) (18%), 10,6% heeft een nationaliteit uit Afrika.

Het aandeel kinderen met een niet-Belgische herkomst is op 10 jaar tijd sterk toegenomen, van 26,6% in 2010 naar 37,9% in 2020.
Uit cijfers over 2018 blijkt dat ongeveer tweederde van de kinderen met een buitenlandse herkomst, een herkomst heeft van buiten de Europese Unie.

Minderjarigen naar gezinsvorm

De meeste minderjarigen (82,6%) leven volgens Statistiek Vlaanderen in 2020 in een tweeoudergezin. 14,6% woont in een eenoudergezin. 12,2% woont bij een alleenstaande moeder, 2,4% bij een alleenstaande vader. De cijfers blijven al enkele jaren nagenoeg stabiel. Er is wel een groot verschil naargelang de leeftijd van de kinderen. 7,6% van de kinderen jonger dan 3 jaar leeft in een eenoudergezin, bij de 12- tot 18-jarigen gaat het om 19,4%.

Kinderen naar werk- en inkomenssituatie in het gezin

De cijfers van de Kruispuntdatabank Sociale Zekerheid over de werk- en inkomenssituatie gaan over het jaar 2018. Toch deelt Opgroeien deze cijfers omwille van hun relevantie.
Het gaat over meer dan 1,2 miljoen kinderen. De inkomenssituatie van 2018 vormt de basis voor de toekenning van bepaalde toeslagen in 2020-2021.

Cijfers over kinderen naar de werksituatie in het gezin

Minstens 91,8% van de minderjarigen leefde eind 2018 in een gezin met minstens één werkende ouder.
Minstens 63,3% van alle minderjarigen woonde bij twee werkende ouders.
Het aandeel lag aanzienlijk lager bij minderjarigen van niet-Belgische origine dan bij kinderen van Belgische origine (42,2% versus 75%).
Bij 4,2% van de minderjarigen werkten de ouders niet.
Bij 23,3% van de kinderen in een eenoudergezin werkt die ouder niet.
In West-Vlaanderen had 81,9% van de minderjarigen in een tweeoudergezin twee werkende ouders, in Antwerpen 67,7%.

Cijfers over kinderen en het gezinsinkomen

1 op de 5 minderjarigen leefde eind 2018 in een gezin met een bruto belastbaar gezinsinkomen van maximaal 30.000 euro. Bij 37,4% van de minderjarigen was dat groter dan 65.000 euro, bij 18,3% van de kinderen is dat meer dan 85.000 euro.
In de provincie Antwerpen leefde 24,3% van de minderjarigen met een bruto belastbaar gezinsinkomen van minder dan 30.000 euro, in Vlaams-Brabant was dat 16,6%.
4 op de 10 minderjarigen leefden in een gezin met een inkomen dat volledig uit een arbeidsinkomen bestaat. Bij 3 op de 10 kinderen bestond het gezinsinkomen voor minder dan 10% uit uitkeringen. Bij 1 op de 10 kinderen bestond het gezinsinkomen voor minstens of meer dan de helft uit uitkeringen.

Bekijk deze cijfers ook online via dynamische dashboards

Cijfers over meldingen bij de Vertrouwenscentra Kindermishandeling

In 2020 waren er 9311 verschillende minderjarigen gemeld bij een Vertrouwenscentrum Kindermishandeling. Dat is 4,4% meer dan in 2019.

Vooral het aantal gemelde kinderen tussen 12 en 18 jaar neemt toe (+9,7%). Het valt ook op dat het aantal meldingen voor de ongeboren kinderen toeneemt. Meldingen voor emotionele mishandeling of verwaarlozing kwamen in 2020 vaker voor dan de afgelopen jaren.

Wie meldt?

25,3% van de meldingen komt uit kinderopvang, scholen en CLB’s.
25,2% komt via de gezondheidszorg.
Een deel van de meldingen uit de gezondheidszorg kadert in de Kindreflex. Hierbij onderzoeken hulpverleners signalen van onveiligheid en pakken dit aan met ouders die kampen met psychische problemen of een verslavingsproblematiek. Het aandeel meldingen via die Kindreflex nam verder toe tot 7%.
360 meldingen werden ontvangen via de chatbox ‘nupraatikerover’, een toename met 18,8% tegenover2019.

Cijfers over sterfte en doodsoorzaken

In 2018 overleden er 347 kinderen tussen 0 en 15 jaar. Dat zijn er 16 meer dan in 2017.
De zuigelingensterfte bedroeg 3,9 op de 1000 kinderen. 8,4 op 1000 kinderen werden dood geboren of stierven tijdens hun eerste levensjaar.
Bij kinderen tussen 1 en 15 jaar heeft een derde van de overlijdens te maken met uitwendige oorzaken, vooral ongevallen. Onder de inwendige oorzaken komen kanker en andere tumoren het meest voor.

Meer weten?

Het integrale rapport 'het Kind in Vlaanderen'
De online dashboards met cijfers

Nele Wouters

Woordvoerder, Opgroeien