Meer dan 7.000 hulpvragen leiden tot opstart van intensieve jeugdhulp
In 2023 werd voor 7.246 kinderen en jongeren een nieuw traject intensieve jeugdhulp opgestart in een jeugdhulpvoorziening, een internaat of een pleeggezin. Het aantal kinderen en jongeren met een persoonlijk assistentiebudget steeg van 1.816 tot 2.397. Toch blijven nog te veel kinderen in de wachtkamer wanneer ze nood hebben aan extra ondersteuning.
In 2023 vroegen 12.876 kinderen en jongeren een intensieve vorm van jeugdhulp aan. Dan gaat het bijvoorbeeld over een verblijf in een jeugdhulpvoorziening of een internaat1, in een pleeggezin of over financiële ondersteuning voor kinderen en jongeren met een beperking. Voor 7.246 kinderen en jongeren werd vorig jaar intensieve jeugdhulp opgestart in een leefgroep of in een pleeggezin. Dat aantal is een fikse stijging tegenover 2022, toen voor 5.612 kinderen een vorm van ingrijpende jeugdhulp werd opgestart (+29%). De sterke toename valt te verklaren door de overheveling van de internaten van het Departement Onderwijs naar Opgroeien. Wanneer we de internaten buiten beschouwing laten, zien we een stijging van 306 kinderen en jongeren (+5%).
Toch is de geschikte hulp niet altijd beschikbaar. Daardoor steeg het aantal kinderen en jongeren die nog wachten op een specifieke plek van 7.448 jongeren in 2022 tot 8.545 kinderen in 2023 (+14,7%). Ook hier speelt de overgang van de internaten naar Opgroeien een rol: de jongeren die nog niet in zo’n internaat terecht kunnen, werden in 2023 voor het eerst meegeteld. Daarnaast lopen de ondersteuningstrajecten van jongeren in een jeugdhulpvoorziening ook steeds langer, waardoor nieuwe hulpvragen minder snel kunnen worden opgenomen. Voor iets meer dan de helft van de 8.545 kinderen op de wachtlijst (51,2%), liep of loopt wel al een andere vorm van ingrijpende jeugdhulpverlening.2
niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp & PAB (2017-2023)
Bron: Opgroeien
Persoonlijk Assistentiebudget
Waar het aantal jongeren dat wacht op intensieve jeugdhulp stijgt, daalt wel het aantal jongeren dat wacht op een Persoonlijk Assistentiebudget (PAB). Dat budget is specifiek voor kinderen en jongeren met een beperking. Wanneer zij onder meer hulp nodig hebben bij het wassen of aankleden, bij het naar school gaan of om vrijetijdsactiviteiten te kunnen doen, ontwikkeling te stimuleren of zelfredzaamheid aan te leren, kunnen ze een specifiek budget aanvragen waarmee ze assistenten kunnen vergoeden. Het aantal kinderen en jongeren met een beperking dat wacht op een Persoonlijk Assistentiebudget daalde het afgelopen jaar met 17,2%. Eind 2023 stonden nog 1.224 kinderen en jongeren op de wachtlijst om zo’n budget te ontvangen. Ook voor kinderen die wachten op een persoonlijk assistentiebudget liep of loopt er vaak al een andere vorm van intensieve jeugdhulp: vorig jaar was dat bij 428 kinderen en jongeren (35%) het geval.
Hoewel de Vlaamse regering de middelen voor PAB de afgelopen vier jaar optrok van 30 naar 72 miljoen euro, volstaat dat op dit moment dus niet om elk kind onmiddellijk een budget uit te keren. Eind 2023 telde het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) 2.397 kinderen en jongeren met een persoonlijk assistentiebudget, een aanzienlijke stijging tegenover 1.038 budgethouders in 2019 (+130,9%). Het persoonlijke-assistentiebudget schommelt tussen 12.163,29 en 56.762,00 euro op jaarbasis en is onder meer afhankelijk van de impact van de handicap op het leven van een jongere.
Bron: VAPH
Leo Van Loo, waarnemend administrateur-generaal van Opgroeien: “We stellen vast dat de jeugdhulp een enorm verschil betekent in het leven van kinderen, jongeren en gezinnen. Duizenden kinderen die opgroeien in een moeilijke situatie of die extra zorgen hebben, krijgen dankzij geëngageerde hulpverleners of pleeggezinnen de ondersteuning die ze nodig hebben. Toch moeten we blijven investeren in een sterke jeugdhulp om zo voor elk kind en elke jongere hulp op maat te realiseren waar ze recht op hebben.”
James Van Casteren, administrateur-generaal van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH): “Afgelopen jaren konden we door extra investeringen van de Vlaamse Regering meer kinderen met een handicap ondersteunen. Het aantal minderjarigen met een PAB verdubbelde op vier jaar tijd en PAB’s konden ook sneller worden toegekend. Dat is uiteraard positief, want zulke budgetten maken het verschil voor gezinnen met een kind met een handicap, en vormen hefbomen voor zelfregie en autonomie.”
1Vanaf 2024 verdwijnt de term internaat en worden ze bestempeld als jeugdhulpvoorziening of MFC.
2 Opgestart via de intersectorale toegangspoort.
Niels Heselmans
Liesbeth Van Houdt