Minder jongeren voor de jeugdrechter door jeugddelict
Het aantal jongeren dat voor de jeugdrechter moest verschijnen omwille van een delict is het afgelopen jaar gedaald. In 2020 moesten 1.455 jongeren voor de jeugdrechter verschijnen voor een delict, 8% minder dan in 2019. Dat blijkt uit cijfers van agentschap Opgroeien.
Dat het jaar 2020 voor jongeren heel wat uitdagingen met zich meebracht, staat vast. Met een zware lockdown, schoolsluiting en inperking van heel wat vrije tijdsmogelijkheden stonden jongeren onder een immense druk. Toch leidde dat niet tot meer delicten bij jongeren tussen 12 en 18 jaar. “Integendeel”, zegt Niels Heselmans woordvoerder van agentschap Opgroeien. “In 2020 telden we 1.455 nieuwe vorderingen voor jeugddelicten, ten opzichte van 1.580 nieuwe vorderingen in 2019. Ondanks de vele coronamaatregelen die jongeren moesten ondergaan, waren er dus minder vastgestelde diefstallen, inbraken of drugsfeiten bij minderjarigen.”
Kortverblijf
Uit de cijfers blijkt dat ook het aantal jongeren die in een gemeenschapsinstelling werden opgenomen, daalde. “In totaal waren er in 2020 1.444 opnames, tegenover 1.624 het jaar daarvoor”, stelt Heselmans. “De globale dalende trend is vooral terug te vinden bij de instroom van jongeren in een verontrustende situatie die voor een time-out in een gemeenschapsinstelling werden opgenomen. Dat aantal daalde van 739 naar 529. Door de coronamaatregelen werd er in open jeugdvoorzieningen meer ingezet op begeleiding in de verblijfscontext van de jongere. Bovendien zorgden de bijkomende coronarichtlijnen binnen de gemeenschapsinstellingen voor minder mogelijkheden om time-outs in te zetten. Het totaal aantal jongeren dat voor een delict werd opgenomen in een gemeenschapsinstelling steeg met 6%, onder meer door de inzet van de nieuwe formule kortverblijf.”
De Vlaamse regering introduceerde in juli 2020 het kortverblijf. Daarmee wilde ze anticiperen op de effecten van Corona en ervoor zorgen dat er voor elke jongere waarvoor de jeugdrechter dit nodig acht, een plek in de gemeenschapsinstelling is. “In 2020 werden op die manier 92 jongeren voor het eerst via kortverblijf opgevangen in drie specifiek opgerichte leefgroepen.”, weet Heselmans. “Jongeren verblijven dan maximaal 14 dagen in een gemeenschapsinstelling en krijgen nadien begeleiding op maat in een samenwerkingstraject met regionale partners. De maatregel heeft ervoor gezorgd dat het aantal weigeringen van jongeren die verdacht worden van erg zware feiten in de gemeenschapsinstellingen eind 2020 in vergelijking met 2019 werd gereduceerd van een 40-tal per maand tot minder dan 2.”
Delictgerichte begeleidingen
Naast een verblijf en begeleiding in een gemeenschapsinstelling zorgde het jeugddelinquentierecht vanaf 2019 ook voor alternatieve, herstelgerichte maatregelen voor jonge delictplegers. “Onder meer op delictgerichte contextbegeleiding werd het afgelopen jaar meer ingezet.”, aldus Heselmans. “In 2020 liepen er 129 delictgerichte begeleidingen tegenover 27 in 2019, het jaar dat deze nieuwe vorm geïntroduceerd werd. Door jongeren en hun gezin of netwerk intensief te betrekken, vermijden we dat een jongere in een gemeenschapsinstelling wordt geplaatst of kunnen jongeren sneller uitstromen uit zo’n gesloten setting. Ook het positief project, waarbij jongeren zelf een plan moeten maken wanneer ze in aanraking komen met het parket, groeide van 33 naar 132. Een goede zaak, want wetenschappelijk onderzoek stelde vast dat het de kansen van jongeren op lange termijn verhoogt en hen zelf meer verantwoordelijkheid geeft wanneer het mis dreigt te lopen in hun leven. Dat moet ervoor zorgen dat ze de regie in handen houden en zelf tot juiste beslissingen en inzichten komen om hun toekomst verder vorm te geven. Het is cruciaal om de komende jaren te onderzoeken of die aanpak werkt en hoe we dat verder kunnen versterken of bijsturen.”
Op maat
Vlaams Minister van Welzijn Wouter Beke: “De Gemeenschapsinstellingen zijn in volle evolutie. 2019 was een belangrijk jaar met de start van het jeugddelinquentierecht. We zijn nu volop op weg naar 1 september 2022 voor de volgende fase. De introductie van nieuwe begeleidingsvormen, zoals delictgerichte contextbegeleiding en de formule kortverblijf, zorgen ervoor dat alle jongeren die een delict plegen of ervan verdacht worden, op maat kunnen worden gestraft en begeleid. We zijn bijzonder tevreden om nu al vast te stellen dat het management van instroom, doorstroom en uitstroom op een niveau zit dat we geen jongeren meer moeten weigeren. Dat was maatschappelijk niet aanvaardbaar, en daaraan hebben we in 2020 verholpen.”
Niels Heselmans