OESO-onderzoek Starting Strong geeft handvaten voor verdere versterking kwalitatieve opvang
Vandaag stelt de OESO de resultaten voor van het TALIS STARTING STRONG onderzoek waarbij in diverse landen medewerkers en verantwoordelijken van kinderopvang- en onderwijsvoorzieningen voor kinderen van 0 tot 6 jaar werden bevraagd in het voorjaar van 2024. Ongeveer 500 kinderbegeleiders en 125 verantwoordelijken uit de Vlaamse kinderopvang namen deel aan het onderzoek.
De resultaten leveren een goed beeld op over de Vlaamse kinderopvang. Voor het eerst komen immers de kinderbegeleiders en verantwoordelijken zelf aan het woord. Bovendien kunnen kenmerken van de Vlaamse kinderopvang en wat de kinderbegeleiders en verantwoordelijken doen en denken niet alleen vergeleken worden met de resultaten van andere landen, maar ook met de antwoorden uit het Vlaams kleuteronderwijs.
De meest relevante resultaten hebben betrekking op 4 thema’s. Het gaat om personeel, pedagogische kwaliteit, diversiteit en de samenwerking tussen kinderopvang en andere diensten voor gezinnen.
Kinderbegeleiders
Meer dan 97% van de kinderbegeleiders geeft in dit onderzoek aan dat ze waardering voelen van de kinderen en hun ouders. 95% geeft ook aan in het algemeen tevreden te zijn over de job en zou de eigen opvanglocatie aanbevelen als een goede plaats om te werken.
Dat zijn zeer positieve scores voor een sector onder hoge druk. Kinderbegeleiders krijgen een positief gevoel over dat wat zij elke dag doen; de allerkleinsten helpen groeien en bloeien.
Het is belangrijk die jobtevredenheid te versterken. Dat een kinderbegeleider door de verlaging van de ratio verantwoordelijk wordt voor een kleiner groepje kinderen is een belangrijke stap. Eind 2024 werkte bijna 70% van de locaties groepsopvang al volgens die nieuwe ratio. Vanaf 1 januari 2027 is het verplicht voor elke locatie kinderopvang. Om dit te realiseren, is er nood aan extra kinderbegeleiders, onder meer via zij-instroom van mensen met een hart voor de allerkleinsten. De Vlaamse Regering zet hier op in.
9 op de 10 kinderbegeleiders geeft aan een betere verloning te willen. Het is daarom belangrijk dat meer kinderbegeleiders tewerkgesteld worden in betere statuten door meer plaatsen met volwaardige subsidies voor inkomenstarief (trap 2) te voorzien, door in de gezinsopvang een werknemersstatuut naar voor te schuiven en door verdere stappen te zetten naar een meer divers beroepenveld met diverse kwalificaties en doorgroeimogelijkheden zoals de Toekomstgroep al voorstelde.
In vergelijking tot andere landen en het kleuteronderwijs telt de Vlaamse kinderopvang een lager aandeel langer geschoolde kinderbegeleiders. De invoering van de graduaatsopleiding om de beroepskwalificatie ‘Educatief begeleider jonge kinderen’ te halen, is een belangrijke stap voor een meer divers en hoger opgeleid medewerkersbestand. Opgroeien bepleit daarom het belang van de beroepskwalificatie en de effectieve omzetting ervan in een erkende opleiding.
De OESO vermeldt dat er in Vlaanderen heel wat on-the-job-training plaatsvindt met onder meer een sterke inzet van pedagogische coaches op de werkvloer. Dergelijk on-the-job training is nuttig, is nodig en zorgt er ook voor dat er geen vervanging moet gezocht worden in de opvang. De inzichten hierrond van de Leerstoel Kinderopvang zijn cruciaal om het ondersteuningsnetwerk verder te versterken.
Pedagogische kwaliteit
Het TALIS onderzoek bevestigt dat kinderbegeleiders jonge kinderen helpen in hun groei en ontwikkeling.
De TALIS resultaten bevestigen -op vlak van emotionele en educatieve ondersteuning- de resultaten van de 1-meting van het MeMoQ-onderzoek. Ook dat onderzoek toonde dat er op vlak van ondersteunen van de taalontwikkeling ruimte voor verbetering is. Er is de laatste jaren al een sterkere focus op dat educatieve aspect bij de kinderopvang van baby’s en peuters en deze resultaten tonen aan dat dit nodig blijft.
Tegelijk toont het TALIS-onderzoek dat de opleiding en bijscholing van veel kinderbegeleiders minder focust op die educatieve functie. Wat kinderbegeleiders in hun opleiding aangereikt krijgen, moet goed aansluiten op de realiteit en op de ambities en verschillende functies van de kinderopvang. Opgroeien onderschrijft het belang van pedagogische coaching en van de nieuwe beroepskwalificatie voor de graduaatsopleiding ‘Educatief begeleider jonge kinderen’ waarbij veel aandacht ligt bij taalstimulering en taalontwikkeling.
Diversiteit
De TALIS-resultaten geven aan dat al heel wat locaties werken met kinderen met specifieke ondersteuningsbehoeften of kinderen die opgroeien in een meertalige context. Uit de vraag naar noden voor verdere professionele ontwikkeling werden die thema’s het vaakst vermeld. Dat de kinderopvang vragen over de ondersteuning bij diversiteit heeft, bleek ook al uit eerder onderzoek. Er is al heel wat materiaal om de sector hierbij te ondersteunen. Opgroeien zet dit materiaal de komende maanden extra in de verf. Denk maar aan de leidraad inclusieve opvang en de inzichten over meertaligheid vanuit de inzichten van het Pro-M-onderzoek.
Inbedding Kinderopvang in breder netwerk en samenwerking met andere diensten
Samenwerken met andere diensten en zo een geïntegreerde ondersteuning aan kinderen en gezinnen is in Vlaanderen realiseren, is nog een uitdaging volgens de OESO. De lopende pilootprojecten met de Huizen van het Kind kunnen hier relevante inzichten geven voor de toekomst. Samen en in samenwerking maak je het grootste verschil. Dit onderzoek bevestigt ook het belang van de ‘Doorgaande Lijn’ dat zorg en onderwijs zonder breuklijnen rondom jonge kinderen en hun gezin organiseert. Binnenkort plant Opgroeien een oproep voor innovatieve projecten die de sector kinderopvang stimuleren om in te zetten op de samenwerking met andere ondersteunende diensten.
Samen
Vandaag zijn er meer dan 5.500 locaties kinderopvang, samen goed voor meer dan 93.000 plaatsen. Elke dag zetten zo’n 16.000 kinderbegeleiders zich met hart en ziel in voor de toekomst, de allerkleinsten.
Voor die allerkleinsten en voor de kinderbegeleiders is het belangrijk om verder aan de slag te gaan met de resultaten uit dit onderzoek. Dat bekent dat het vandaag én morgen cruciaal is om gehoor te geven aan de noden van de kinderbegeleiders van vandaag en morgen. Want zij helpen de toekomst groeien.
De Vlaamse Regering investeert deze legislatuur in 6000 nieuwe plaatsen met de subsidie voor inkomenstarief en voorziet daarnaast 60 miljoen euro voor de bouw of renovatie van nieuwe locaties.
Opgroeien neemt de tijd en ruimte om deze resultaten goed door te spreken met de brede sector van kinderopvang én de onderwijs- en opleidingsverstrekkers.
Meer info
Nele Wouters