Vaccinatiebereik van Kind en Gezin bij baby's en peuters blijft erg hoog
Elk kind heeft het recht om kansrijk op te groeien. Een gezonde start hoort daarbij.
Kind en Gezin heeft dus een belangrijke, medisch-preventieve opdracht. Een grootschalig onderzoek uit 2022 toonde al dat ouders erg tevreden zijn over de gehoorscreening, de oogscreening en de gratis vaccinaties. De nieuwe vaccinatiecijfers bewijzen dat. Ook in 2023 kozen ouders massaal voor het vaccineren van hun baby of peuter door Kind en Gezin.
Vaccinatiebereik algemeen
Kind en Gezin bereikt via haar dienstverlening meer dan 90% van alle borelingen en hun ouders in Vlaanderen. Het gaat hierbij zowel om huisbezoeken als bezoekjes aan het consultatiebureau van Kind en Gezin waar ook vaccins gegeven worden.
"Vaccineren is veel meer dan vaccins geven. Vaccineren is 100% mensenwerk op maat van elk gezin. De artsen en verpleegkundigen bij Kind en Gezin zijn er voor elke ouder. Vaccineren is ook de tijd nemen om een band op te bouwen met ouders, om hen te informeren, om te luisteren en ouders die twijfelen te ondersteunen in het maken van een geïnformeerde keuze."
dr. Veerle Vekeman, vaccinatieverantwoordelijke Opgroeien
Kind en Gezin vaccineert het overgrote deel van de baby’s en peuters in Vlaanderen en dit volgens het basisvaccinatieschema aanbevolen door de Hoge Gezondheidsraad.
Kind en Gezin, veruit belangrijkste vaccinator
De cijfers bevestigen dat Kind en Gezin de belangrijkste vaccinator is voor zeer jonge kinderen. 89,5% van de kinderen geboren in 2022 in het Vlaams Gewest kreeg in het eerste levensjaar minstens één vaccin tegen polio van Kind en Gezin, 88% werd er minstens eenmaal ingeënt tegen pneumokokken. De cijfers van vaccins tegen de andere infectieziekten uit het basis vaccinatieschema situeren zich daartussen.
Het vaccinatiebereik (minstens één dosis) van Kind en Gezin in het eerste levensjaar bleef de voorbije vijf jaar nagenoeg stabiel. Het aandeel kinderen dat minstens één dosis tegen polio kreeg bij Kind en Gezin is voor kinderen geboren in 2022 toegenomen in vergelijking met de voorgaande jaren.
“De gezondheidsdoelstelling ‘Vaccinatie’, werd dit jaar geactualiseerd en streeft ernaar om de bevolking gedurende het hele leven doeltreffend te beschermen tegen vaccineerbare infectieziekten die een ernstige impact kunnen hebben op de levenskwaliteit. Jonge kinderen zijn een belangrijke doelgroep voor het preventieve gezondheidsbeleid dat mee uitgevoerd wordt door Kind en Gezin. Het vaccinatiebereik van Kind en Gezin in het eerste levensjaar bleef de voorbije 5 jaren nagenoeg stabiel met een kleine dip tijdens de Coronaperiode. Sinds 2022 is het bereik weer op het oude niveau en de vaccinatiegraad bij de jonge kinderen boven de 90%. Dit is goed nieuws maar we blijven motiveren en zijn waakzaam want recente uitbraken van infectieziekten tonen aan dat bij niet-gevaccineerde kinderen ernstige ziekten zoals mazelen of polio snel de kop weer kunnen opsteken.”
Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
Vaccin rotavirus hinkt achterop
In het aanbevolen basisvaccinatieschema zit ook het vaccin dat beschermt tegen het rotavirus. Het vaccinatiebereik van Kind en Gezin blijft ook hier hoog met 82,6%, maar is duidelijk lager dan bij de andere infectieziekten. Het aandeel kinderen met minstens één dosis tegen het rotavirus bedraagt 84,6% bij kinderen die in 2022 niet in kansarmoede werden geboren, bij kinderen in kansarmoede ligt het aandeel met 80% lager.
Er zijn een aantal mogelijke verklaringen.
- Het rotavirusvaccin moet vóór een bepaalde leeftijd (24 of 32 weken, afhankelijk van type vaccin) worden toegediend en kan later niet ingehaald worden.
- Het rotavirusvaccin wordt maar deels terugbetaald door het RIZIV en kost ouders 12,10 euro per dosis (en 8 euro bij verhoogde tegemoetkoming).
- Er is ook het praktische aspect. Ouders moeten dit vaccin vooraf zelf aankopen en meebrengen naar het consultatiebureau.
Vaccinaties door Kind en Gezin in het eerste levensjaar
Omdat kinderen beschermd zouden zijn op korte en lange termijn worden voor bepaalde infectieziekten dosissen meermaals toegediend. Zo zijn bv. voor kinkhoest (pertussis) drie dosissen aanbevolen in het eerste levensjaar en een herhalingsdosis in het tweede levensjaar vóór de leeftijd van 18 maanden.
Van de kinderen die in 2022 in het Vlaams Gewest geboren zijn en daar op 31 december 2023 nog woonden, kreeg:
- 79,2% in het eerste levensjaar de drie aanbevolen dosissen bij Kind en Gezin voor pertussis, tetanus, difterie, Hepatitis B en Hib (Haemophilus influenzae type b);
- 86,6% in het eerste levensjaar twee of drie aanbevolen dosissen bij Kind en Gezin tegen poliomyelitis;
- 82,2% in het eerste levensjaar de twee of drie aanbevolen dosissen* tegen pneumokokken van Kind en Gezin;
- 74,2% in het eerste levensjaar de twee of drie aanbevolen dosissen tegen het rotavirus bij Kind en Gezin.
Ook de cijfers over alle aanbevolen doses bij Kind en Gezin bleven de laatste vijf jaar vrij stabiel. Er is voor de vaccinaties in het eerste levensjaar dus geen sprake van een dalende trend in het vaccinatiebereik door Kind en Gezin.
Vaccinaties door Kind en Gezin in het tweede levensjaar
Het vaccinatiebereik van Kind en Gezin in het tweede levensjaar ligt iets lager dan in het eerste levensjaar, maar wel nog steeds hoog. Met uitzondering van de cijfers tegen meningokokken C (78%)**, bedraagt het vaccinatiebereik tegen de andere infectieziekten minstens 82,3% voor kinderen geboren in 2021.
Het vaccinatiebereik van Kind en Gezin voor het vaccin tegen polio
Poliomyelitis is de enige infectieziekte waar België verplicht om tegen te laten vaccineren. Ouders moeten een bewijs van volledige vaccinatie aan de gemeente bezorgen ten laatste op het moment dat hun kind 18 maanden wordt.
Opgroeien tekent 80,9% volledige polio-vaccinaties op bij de kinderen geboren in 2021. 'Volledig' betekent hier twee vaccinaties in het eerste levensjaar én één vaccinatie in het tweede levensjaar via Kind en Gezin.***
Vinger aan de pols: halfjaarlijkse update vaccinatiecijfers Kind en Gezin en dashboards met lokale vaccinatiecijfers
“We zien internationaal dat er meer vaccinatietwijfel is. We houden met onze halfjaarlijkse vaccinatiemonitoring de vinger aan de pols. Zo detecteren we snel een eventuele daling in ons vaccinatiebereik. Alertheid blijft nodig. Ik kan het niet genoeg herhalen, vaccinatie is de beste manier om kinderen te beschermen tegen ernstige ziektes."
dr. Veerle Vekeman, vaccinatieverantwoordelijke Opgroeien
"Met onze online dashboards maken we het ook mogelijk voor eerstelijnszones en lokale besturen om de vaccinatiecijfers van Kind en Gezin te raadplegen. Het helpt om samen de schouders onder de Vlaamse gezondheidsdoelstellingen te zetten."
Diederik Vancoppenolle, wetenschappelijk adviseur Opgroeien
In de dashboards bij cijfers op maat deelt Opgroeien deze cijfers ook naar kansengroepen.
- Kansarme kinderen zijn vaker volledig gevaccineerd door Kind en Gezin dan niet-kansarme kinderen.
- Kinderen met een moeder van niet-Belgische origine zijn ook vaker volledig gevaccineerd door Kind en Gezin dan kinderen met een moeder van Belgische origine.
Via de cijfers op maat deelt Opgroeien ook het vaccinatiebereik per provincie, per lokaal gezondheidsoverleg en per gemeente.
Aanvullende blik vanuit Departement Zorg
Bij kinderen in Vlaanderen die niet door Kind en Gezin gevaccineerd worden, blijkt uit een eerste analyse van het Departement Zorg dat de vaccinatiegraad voor kinderen geboren in 2021 en 2022 grotendeels op hetzelfde peil blijft als in 2020. Dat geldt voor alle vaccins die aanbevolen worden voor zuigelingen en peuters in het basisvaccinatieschema.
“We kunnen nog geen precieze vaccinatiegraad berekenen voor de kinderen die door artsen, pediaters en andere vaccinatoren buiten Kind en Gezin gevaccineerd worden. Maar we zien wel dat de verhouding van het aantal gevaccineerde kinderen ten opzichte van het aantal niet-gevaccineerde kinderen ook in elk volledig geboortejaar grotendeels stabiel blijft tussen de geboortejaren 2020, 2021 en 2022. Dat is een sterke indicatie dat de uiteindelijke vaccinatiegraad voor alle kinderen uit deze geboortejaren ook grotendeels stabiel blijft. We plannen om volgend jaar een nieuwe vaccinatiegraadstudie te laten uitvoeren, zodat we een meting van de vaccinatiegraad bij alle kinderen in Vlaanderen kunnen krijgen die we kunnen vergelijken met vorige metingen.”
Joris Moonens, woordvoerder Departement Zorg
Nieuwe gezondheidsdoelstellingen
De nieuwe gezondheidsdoelstellingen vaccinatie 2024-2030 willen verbetering op vlak van het volledig afwerken van het aanbevolen vaccinatieschema.
- Op de leeftijd van 6 maanden zijn 75,3% van de kinderen geboren in 2021 in het Vlaams Gewest volledig gevaccineerd door Kind en Gezin. Indien we ook het betalend rotavirusvaccin meetellen gaat het om 69,2% van de kinderen.
- Op de leeftijd van 18 maanden zijn nog 64,8% (59,9% inclusief het rotavirusvaccin) van de kinderen geboren in 2021 volledig gevaccineerd door Kind en Gezin.
Sommige van de aanbevolen dosissen kunnen toegediend zijn buiten Kind en Gezin wat niet zichtbaar is in deze cijfers.
Meer info
- Informatie over vaccinatie op kindengezin.be
- Vaccinatie: Cijfers op maat
- * Er worden drie doses aanbevolen bij prematuren < 37 weken.
- ** Dat het vaccinatiebereik tegen meningokokken C lager ligt, heeft zeker ook te maken met de invoering van een nieuw combinatievaccin dat niet alleen tegen type C beschermt, maar ook tegen types A, W en Y van het meningokokkenvirus. In 2019 gaf de Hoge Gezondheidsraad immers het advies om kinderen op de leeftijd van 15 maanden het meningokokken ACWY-vaccin te geven in plaats van het meningokokken C-vaccin. Het ACWY-vaccin kostte toen zo'n 50 euro. Omdat de uitbreiding naar types A, W en Y in het gratis basisvaccinatieschema pas in juli 2023 gebeurde, bevatten de cijfers op dit moment een optelsom van de kinderen die gevaccineerd zijn tegen meningokokken C of meningokokken ACWY. De kinderen in deze ziektegroep zijn dus allen beschermd tegen minimum type C.
- *** De cijfers mogen niet geïnterpreteerd worden als indicatie voor de vaccinatiegraad tegen polio, omdat de kinderen die volledig gevaccineerd zijn tegen polio, maar niet alle vaccins bij Kind en Gezin kregen, niet meegeteld worden in de teller van de berekening.
Nele Wouters
Joris Moonens